Prokleta avlija

Kosmos, 2014. hardcover. New. Serbian language, latinica, 20 cm, Domaci roman, Kratki roman "Prokleta avlija", cije pisanje je Andric zapoceo izmedju dva svetska rata, a dovrsio ga i objavio 1954. godine, smatra se piscevim remek-delom. Komponovan je narativnim postupkom "upricavanja price" (prstenasta, okvirna strktura). Ima vise pripovedaca koji jedan od drugoga preuzimaju kazivacku poziciju. Pripovedanje u ovom romanu moze se predstaviti i slikom koncentricnih krugova koji se skupljaju do samog jezgra price. Kao i svi drugi Andricevi romani, izuzimajuci "Gospodjicu", i Prokleta avlija okrenuta je istoriji, ali na drukciji nacin od visegradske, travnicke i sarajevske hronike. Roman je ispripovedan smirenim, nepristrasnim tonom, kojim se odmereno i sugestivno tezi objektivizaciji, kako je to kod Andrica vec obicaj i pravilo. Do centralne, istorijske price iz XI veka o tragicnoj sudbini Dzem-sultana, Andric nas dovodi posredno. O Dzem-sultanu pripoveda mladi polu-Turcin Camil, koji u njemu vidi svog sudbinskog srodnika i pretecu. O Camilu pripoveda prestravljeni Jevrejin Haim, a svi oni su samo uspomena fra Petra na dane provedene u stambolskom zatvoru, "prokletoj avliji". A tu uspomenu, opet, grli luk secanja bezimenog mladica (pisca?), koji, gledajuci u zimski dan na fra-Petrov grob, vraca u sebi ceo tok price. Svi protagonisti Proklete avlije , ma koliko razliciti, cuvaju u sebi iskustvo suznja, pa i svet, makar i nesvesno, osecaju kao ogranicen, teskoban prostor. Kao da je samo postojanje tamnovanje. (Naslov romana simbolicki je kljuc citanja.) Uskomesanost zatvora u koji se sliva zli talog imperije koja je presla svoj vrhunac, ali gde, igrom slucaja, zalutaju i ljudi koji su samo drukciji od ostalih, postaje neka vrsta zamene za svet on traje u vremenu i ne obazire se na pojedinacne ljudske sudbine koje ga tvore. "Svi su sporedni i nevazni" zapisuje Andric. "Avlija zivi sama za sebe, sa stotinu promena, i uvek ista."